kan iemand me heel het proces van de eisprong tot de bevruchting van het ei vertellen, wanneer wordt het ei percies bevrucht? en hoe lang is het ei onderweg in de eileider tot het wordt gelgd in een nestkast ?
mvg

Even op de site van Jan van Arkel kijken. Google maar jan van ark ara' s

Enkele jaren geleden heb ik een artikel geschreven over vogel tweelingen.

Ook een stukje vermeld over het vogelei in het algemeen.

Misschien heb je iets aan deze onderstaande info;

Tweeling bij een papegaai.

Afgelopen zomer bezocht ik met twee vrienden Theo en Ria Selten in Mill. Beide zijn enthousiaste vogelliefhebbers en toonden met trots hun mooie en uitgebreide papegaaien collectie. Even later zaten we gezellig aan een bakje koffie en bleek er een bijzondere gebeurtenis plaats gevonden te hebben kort voor ons bezoek. Van een koppel Ducorps kaketoes ( Cacatua ducorpsi) waren de eieren in een broedmachine gelegd en omdat het te lang duurde voordat het jong zich liet zien. Op de plek waar het jong met zijn eitand begonnen was met aanpikken werd een gaatje gemaakt om te helpen met uitkomen, het kopje kwam vrij en werd het jong terug geplaatst in de broedmachine. Een halfuur later werd gekeken of het kuiken voldoende kracht had om zelfstandig het ei te verlaten. Helaas was het jong gestorven en bij het vastpakken van het ei kreeg Theo de schrik van zijn leven, plots verscheen een tweede kopje naast het gestorven jong. Een ware vogeltweeling, een zeldzame verschijning in de vogelwereld. Helaas bleek ook dit jong te zwak om te overleven, de dooierzak was niet volledig bij beide jongen opgenomen. Gelukkig hebben Theo en Ria verschillende foto’s gemaakt van deze bijzondere gebeurtenis en zijn door hen bij dit artikel geplaatst. Voordat ik dit fenomeen nader verklaar wil ik eerst beschrijven hoe bijzonder een vogelei eigenlijk is en er heel wat processen plaatsvinden voordat het ei het vogellichaam verlaat.

Het ontstaan en ontwikkeling van een ei:

Het vogelei is een waar kunststuk van moeder natuur en het proces begint met de enkele duizenden onrijpe eicellen die de vogel bij haar geboorte in haar eierstok heeft meegekregen.
Zodra een vogel broedrijp of in broedconditie is rijpt een eicel tot dooier en neemt sterk in grootte toe: er moeten immers voldoende voedingsstoffen in opgeslagen worden voor de broedperiode van enkele weken. Dit proces duurt ruim een week waarna de ovulatie plaatsvindt en het startsein gegeven wordt voor de opbouw van het ei. De eicel genesteld in de nu voltooide dooier, wordt afgestoten door de eierstok en komt terecht in de trechtervormige opening van de eileider. Wanneer er gepaard is zal het boveneinde van de eileider sperma bevatten en kan de eicel bevrucht worden. De eileider is een holle gekronkelde flexibele buis die bestaat uit klierweefsel waarmee verschillende lagen eiwit rond de dooier worden afgezet. Bij de eerste laag worden de hagelsnoeren gevormd, dit zijn de strengen waarmee de eierdooier aan de eierschaal vastzit en in het midden van het ei gehouden wordt. In het volgende gedeelte van de eileider worden eidooier en eiwit gewikkeld in twee sterke, dunne vliezen die bijna geheel aan elkaar vastzitten. Er is slechts een hele kleine tussenruimte die later gebruikt gaat worden om een luchtbel te vormen om het jong van zuurstof te voorzien bij zijn eerste ademteugen. De vliezen dienen voornamelijk als bescherming tegen bacteriën. De volgende stap is dat het ei wordt opgepompt met water en zouten die uit de eileiderwand door de vliezen in het eiwit gevoerd worden. Het draaien van het ei gaat door tot in het laatste deel van de eileider waar de schaalafzetting begint. In de eischaal zitten duizenden luchtgaatjes waar zuurstof kan worden aangevoerd en kooldioxide en water kan worden afgevoerd. Het ei vervolgt nu zijn weg naar buiten en krijgt het zijn ovale vorm doordat het in de eileider wordt voortgestuwd, de voorkant is puntig en de achterkant stomp. Als laatste handeling ontstaat er een soort wasachtige laag om het ei om vochtverlies tegen te gaan. De schaal is nu nog leerachtig en makkelijk te vervormen waardoor deze soepel de cloaca kan verlaten, zodra het ei het lichaam verlaten heeft hard de schaal uit tot een stevige bescherming en kan het broedproces beginnen.


De vogeltweeling:

Dit fenomeen is uiterst zeldzaam en zijn er twee mogelijkheden waardoor een vogeltweeling in een enkel ei ontstaat. De eerste mogelijkheid is dat er in een vroeg stadia van de embryonale ontwikkeling een splitsing van de kiemschijf boven op de dooier ontstaat. Eigenlijk spreken we dan van een een-eiige tweeling en zijn de vogels van hetzelfde geslacht en geheel identiek aan elkaar. De wetenschap noemt dit een monozygote tweeling, de eicel is normaal vrijgekomen in de eileider maar heeft zich later gesplitst in twee cellen die zich normaal verder ontwikkelen in twee embryo’s.
De andere mogelijkheid is wellicht de meest voorkomende namelijk dat er twee dooiers tegelijk vrij komen en beiden in de eileider door hetzelfde omhulsel zoals bovenstaand omschreven omhuld worden. De wetenschap noemt dit een dizygote tweeling en zijn de vogels niet identiek aan elkaar. We spreken in dit geval dan van een twee-eiige vogel een vreemde benaming in dit geval omdat er maar sprake is van een enkel vogelei! .
Helaas is er voor de vogeltweelingen vaak geen happy end, de overlevingskansen zijn heel klein. Het ei is simpelweg niet groot genoeg voor beide jongen en zijn er te weinig capaciteiten binnen het gedeelde ei. Doordat het eiwit gedeeld wordt en eventueel de dooier is er een te klein aanbod aan voedingsstoffen waardoor de jongen achter blijven in hun ontwikkeling. Tevens is er onvoldoende contactoppervlak met de eischaal voor voldoende zuurstofopname en is er onvoldoende ruimte om afvalstoffen op te stapelen binnen het ei. De vogels sterven veelal in de periode vlak voor het uitkomt, beginnen ze met aanpikken dan komen ze meestal niet zelfstandig uit het ei omdat ze onvoldoende bewegingsvrijheid hebben en elkaar in de weg zitten. Helpen we deze jongen uit het ei dan blijkt vaak dat ze onvoldoende ontwikkeld zijn en de dooier niet volledig in de buikholte is opgenomen. Dan is het vaak gedaan en sterven ze kort na hun geboorte zoals Theo en Ria ondervonden hebben. Een grillige speling van de natuur die je eigenlijk niet graag meemaakt.

Tot slot.

Bij het naspeuren op het internet over dit fenomeen en het vogelei ben ik toch anders tegen een ei gaan aankijken en vindt het eigenlijk een klein wonder hoe de natuur dit voor elkaar heeft gekregen. Tevens blijkt nu ook hoe ingewikkeld het proces is en er veel fout kan gaan. Wanneer de man niet in broedconditie is en er onvoldoende gepaard is heeft het popje geen sperma in het boveneinde van de eileider opgeslagen en is er dus sprake van een onbevrucht ei. Soms scheurt er een klein bloedvaatje in de eierstokken van de vogel waardoor er wat bloed in het ei terechtkan komen. Is het ei bevrucht dan ontwikkelt het zich normaal, is het echter onbevrucht dan is het een misverstand te denken dat een dergelijk bloedstipje een bevrucht ei is geweest wat later afgestorven is. Extra kalkafzetting op de eischaal wat binnen het kwekersjargon een kalkei wordt genoemd ontstaat vaak doordat er beschadigingen in de eileider zijn opgetreden en er extra calcium op het ei is afgezet om het ei te herstellen. Door de afwijkende dikte zal het embryo veelal vroegtijdig sterven door een belemmerende uitwisseling van gas en vocht binnen het ei.
Het ei kan ook risico’s voor het popje opleveren, behalve dat de reserves flink worden aangesproken kan ook de bevalling minder vlot gaan en er zelfs legnood ontstaan. Veelal ontstaat dit bij vogels die te jong zijn of onvoldoende in conditie zijn. Veelal gebeurt legnood bij het eerste ei maar ook wel later. Persoonlijk heb ik eens bij een bij een popje van de Nigrigenus (Agapornis nigrigenus) een enorm rond ei met veel moeite uit de cloaca kunnen masseren.
Een ander probleem is de kwaliteit van de eierschaal, een gebrek aan calcium geeft dunne eierschalen en dus breekbare eieren. De schaalsterkte is vooral erfelijk bepaald. Soms heeft een ei wel een vlies maar geen schaal en noemen we dit een windei. Het verstrekken van sepia, vogelgrit en kalstenen waaruit calcium samen met fosfor in de botten als calciumfosfaat wordt afgezet is van essentieel belang voor de vorming van een goede eischaal. Te dunne of te dikke eischalen met een afwijkende structuur hebben een negatieve invloed op de gasuitwisseling en zullen een vroegtijdig afsterven van het embryo tot gevolg hebben. Voor de opname van calcium vanuit de darm in het bloed speelt vitamine D3 een zeer belangrijke rol en is onmisbaar voor een goede ontwikkeling van het ei. Vitamine D3 vinden we echter niet in zaden maar is aanwezig in meerdere producten van dierlijke oorsprong. Derhalve is het van groot belang om een uitgebalanceerd zachtvoer aan te bieden met de juiste dosering vitamines en mineralen. Ik gebruik al vele jaren Aves producten en ben zeer tevreden over deze voedingssupplementen. Tevens heeft zonlicht een gunstige uitwerking bij de omzetting van vitamine D in D3 door UV straling. Veelal zien we de vogels bij het “zonbaden� hun veren uitzetten om de zonnestralen de onbevederde delen van de huid te laten raken en zo de omzetting in gang te zetten. Voor vogels die in binnenhokken zijn gehuisvest zonder de mogelijkheid naar buiten te kunnen gaan is het derhalve van groot belang om D3 in de juiste dosering in de voeding aan te bieden. Een aanrader om goede informatie omtrent voeding te verkrijgen is het boekje Voeding van Kooi en volièrevogels van de heer L. Holsheimer.

Geraadpleegde literatuur:

Voeding van kooi en volièrevogels, L Holsheimer.
Avesproduct nieuwsbrief: compendium 1.

Groeten Ruud