Ook nog even voor dooren dan:
vetzuren les 1
Verzadigde vetzuren - transvetzuren (.1)
Verzadigde vetzuren zijn erg stabiel. Dat komt omdat alle bindingsmogelijkheden zijn gebruikt om er een waterstofatoom aan te koppelen (ze hebben als het ware de handen vol en kunnen niets meer aanpakken). Verzadigd vet is op kamertemperatuur vast van vorm.
Dieren slaan hun vet in verzadigde vorm op. Dat doen ze omdat deze vorm de organen beter beschermt en bovendien isolerend werkt waardoor de lichaamstemperatuur beter kan worden vastgehouden. Ook kan het lichaam de vitaminen A, D en E in dit vetweefsel beter opslaan. Vet in vlees en boter is dus verzadigd vet.
Bij een relatief teveel aan verzadigde vetzuren kunnen sommige van deze moleculen, juist omdat ze zo stabiel zijn, niet worden afgebroken. Het lichaam wordt dan gedwongen om ze ergens in het lichaam op te slaan. Als dit aan de binnenkant van slagaders gebeurt kan dit arteriosclerose tot gevolg hebben, een op den duur levensbedreigende aandoening. Ook de elasticiteit van de cellen heeft te leiden onder een te hoge inname van verzadigde vetzuren.
Niet zozeer de verzadigde vetzuren zelf als wel de verhouding verzadigde - onverzadigde vetzuren is van belang. Wij westerlingen hebben een verhouding van 20:1 terwijl een verhouding 4:1 optimaal is.
Verzadigde vetzuren zitten in:
- vlees en vleesproducten
- kaas, roomboter, slagroom
- bak-, braad- en frituurvet
- kokosnoot, kokosolie en kokosvet
Onverzadigde vetzuren (.1)
Onverzadigde vetten zijn minder stabiel dan verzadigde vetzuren omdat ze van nature ongebruikte koolstofverbindingen hebben (ze hebben als het ware nog een paar handjes vrij). Heeft een vetzuur molecuul slechts ƩƩn dubbele bindingsmogelijkheid beschikbaar dan spreken we van een enkelvoudig onverzadigd vetzuur. Heeft een vetzuur molecuul mƩƩr ongebruikte bindingsmogelijkheden dan spreken we van een meervoudig onverzadigd vetzuur.
Het lichaam heeft meervoudig onverzadigde vetzuren nodig voor de volgende processen:
- het omzetten van verzadigde vetten in bruikbare energie
- vormt een onderdeel van celmembranen - nodig voor de elasticiteit
- voor de vorming van onder andere prostaglandine (een hormoonachtige stof)
Planten slaan hun energie op in de vorm van zowel onverzadigd als verzadigd vet. Koudgeperste plantaardige ***Ć«n zoals lijnzaad, zonnebloem, soja en saffloer olie bevatten meervoudig onverzadigde vetten. Door de vele bindingsmogelijkheden zijn meervoudig onverzadigde vetten altijd vloeibaarder dan enkelvoudig onverzadigde vetten. Zo is olijfolie, een enkelvoudig onverzadigde vetsoort dan ook aanmerkelijk dikker dan lijnzaad olie.
Onverzadigde vetzuren zitten in:
- vette vis (makreel, haring, sardientjes en aal maar gƩƩn lekkerbekjes)
- koudgeperste lijnzaadolie
- walnoten
- visolie capsules
- pindakaas
- sesampasta
- plantaardige olie (met uitzondering van kokosolie)
- zonnebloempitten
- teunisbloemolie
Essentiƫle vetzuren(.1)
Er bestaan drie groepen essentiƫle vetzuren: omega 3, omega 6 en omega 9. Het zijn allemaal onverzadigde vetzuren. Het lichaam heeft essentiƫle vetzuren nodig voor veel processen. Zonder deze vetzuren is er geen normale groei mogelijk. Het hormoonsysteem en het afweersysteem zijn afhankelijk van deze vetzuren. Verder kunnen ook het bloed, de bloedvaten en het zenuwstelsel niet functioneren zonder essentiƫle vetzuren. Verder zorgen deze vetzuren voor de nodige elasticiteit van de celwanden. Kortom, ze zijn onontbeerlijk willen we ons lichaam gezond houden.
De omega 3 vetzuren zijn zeer sterk onverzadigd. Hiertoe behoren alfa-linoleenzuur uit plantaardige ***ƫn en visoliƫn (EPA en DHA). Deze vetzuren blijven heel makkelijk in oplossing (vloeibaar) en helpen zo voorkomen dat gewone onverzadigde vetzuren of cholesterol gaat samenklonteren. Ze werken vet- en cholesterol verlagend en beschermen daarmee hart en bloedvaten. Bovendien voorkomen ze stolsels, houden het bloed dun en verlagen een verhoogde bloeddruk. Culturen die veel vette vissoorten (al of niet in combinatie met olijfolie) eten staan bekend om het feit dat hart en vaat ziekten er nauwelijks voorkomen.
De omega 6 vetzuren zijn minder sterk onverzadigd dan de omega 3 vetzuren. De bekendste hiervan is wel linolzuur. Linolzuur wordt in het lichaam omgezet in gamma-linoleenzuur (GLA). Het lichaam heeft vitamine B6, zink en magnesium nodig om linolzuur om te kunnen zetten in gamma-linoleenzuur. Vervolgens wordt gamma-linoleenzuur met behulp van B3, B6 en C omgezet in prostaglandines 1 en 3 (hormoonachtige stoffen). Deze prostaglandines (er zijn meerdere soorten) remmen ontstekingsreacties, werken vaatverwijdend, remmen trombosevorming, verlagen de bloeddruk, remmen de aanmaak van cholesterol en stimuleren afweercellen. Je zou hier kunnen spreken van gezondmakende prostaglandines.
Veel mensen hebben problemen met de omzetting van linolzuur in gamma-linoleenzuur (GLA). Dat kan veroorzaakt worden door een genetische zwakte of door een te hoog (verzadigd) vet- of alcoholgebruik. Ook een te hoog aanbod of een tekort aan genoemde mineralen en vitaminen kan de omzetting verstoren. Het is te begrijpen dat dit vrij veel problemen kan veroorzaken omdat dan ook de juiste prostaglandines (1 en 3) niet gemaakt worden. Van nature komt gamma-linoleenzuur voor in teunisbloemolie, zwartebessenzaadolie en borage olie. Hiemee omzeil je als het ware de omzetting.
Daarnaast veranderd linolzuur wat niet kan worden omgezet in prostaglandines 1 en 3 (zie boven), in arachidonzuur in de vrijgezette vorm. Arachidonzuur gebruikt het lichaam om prostaglandine 2 aan te maken. Deze prostaglandine heeft een sterk ontstekingsbevorderende werking. Vaak zie je aan het eind van deze cyclus dan ook astmatische, reumatische, eczeem- en oedeemachtige klachten. Het weglaten van linolzuur (dus ook linolzuur verrijkte margarines) en het opvoeren van de omega 3 vetzuren (vette vis) geeft dan ook vaak verbetering van deze klachten.
Omega 9 vetzuren zijn enkelvoudig onverzadigde vetzuren. De bekendste hiervan is wel oliezuur. Olijfolie bevat heel veel oliezuur. Oliezuur heeft een sterk cholesterolverlagend effect. Het verhoogt HDL (gunstig - high density lipoproteins) cholesterol niet, maar verlaagd het LDL (schadelijk - low density lipoproteins) cholesterol. Een werking die ver uitstijgt boven die van linolzuur verrijkte margarines. Hiervan is aangetoond dat ze bovendien veel vrije radicalen vormen omdat er nauwelijks anti-oxidanten worden toegevoegd aan margarines.
Waar zitten Omega 3 vetzuren - alfa linoleenzuur, EPA en DHA in ?
- Lijnzaad olie
- Lijnzaad
- Raapzaadolie
- Hennep olie
- Walnoot olie
- Walnoten
Voeding is een vak apart.
Wat wij doen kan je verglijken met een baby bij apen laten opgroeien in de natuur. Als de apen er voor willen zorgen geven ze wat zij denken dat goed is.
Wij stammen niet zover af van apen, weten jullie nog?